مقدمه
نخستین بار در دهم ژوئن سال ۱۹۶۴ در کشور نیویورک رویدادی توسط یونسکو برگزار شد و ۴۰ کشور دنیا در این رویداد شرکت کردند. هدف از برگزاری این همایش ارتقا ارزش‌گذاری صنایع‌دستی و سنتی در سراسر جهان، حفظ تنوع فرهنگی در این حوزه و افزایش ارزش اقتصادی صنایع‌دستی بود. سالروز تأسیس این همایش، به‌عنوان «روز جهانی صنایع‌دستی» نام‌گذاری شد. به مناسبت روز جهانی صنایع‌دستی سعی داریم در این مقاله شما را با هنر کالیگرافی آشنا کنیم و در ادامه به معرفی بخشی از محصولات لاین دکور هنری خانه خلاقیت طاقه چیان بپردازیم که برگرفته از هنر کالیگرافی هستند.
تاریخچه رویداد جهانی صنایع‌دستی
نمایندگان ۴۰ کشور در این همایش شرکت کردند و تجربیات خود را در صنایع‌دستی با یکدیگر به اشتراک گذاشتند. شرکت‌کنندگان تکنیک‌های صنایع‌دستی سنتی، مواد و طرح‌ها را به نمایش گذاشته و علاوه بر آن مجموعه‌ای از مذاکرات، بحث های تخصصی و کارگاه های آموزشی برگزار شد. این همایش گامی مهم در جهت ارتقای همکاری های بین المللی در زمینه صنایع دستی و ایجاد پلی میان فرهنگ های مختلف به شمار می رفت. به اشتراک گذاشتن دانش و تجربه در صنایع دستی به کشف و توسعه روش های جدید در این زمینه کمک کرده است. در قطعنامه پایانی این همایش، تأسیس «شورای جهانی صنایع دستی»، به عنوان نهاد وابسته به یونسکو تصویب شد. ایران کشوری با پیشینه ای تاریخی و فرهنگی است و متخصص در رشته های مختلف صنایع دستی مانند سرامیک، فرش بافی، مینیاتور، کاشی، چوب کاری و غیره است. از سال ۱۳۴۷ هجری شمسی نیز کشور ایران به عضویت این شورا در آمد و فعالیت خود را آغاز کرد.
هنر خوشنویسی و کالیگرافی
کالیگرافی شعر خیام اثری از مهدی طاقه چیان
خوشنویسی نگارش مطالب با دست خطی خوش یا حتی طراحی حروف و صفحه‌آرایی و دانستن انواع تکنیک‌های نگارشی نیست؛ بلکه هنری بسیار فراتر از این تعاریف است و زیبانویسی تنها یک جنبه از جنبه‌های متفاوت این هنر را شامل می‌شود. خوشنویسی را می‌توان هنر فرم‌دادن به نشانه‌هایی دانست که با چیدمانی درست برگرفته از اصول هندسی و نظام‌بندی شده در کنار یکدیگر شکل گرفته‌اند و بین همه اجزا آن تناسب، تعادل، هماهنگی، خلاقیت، ریتم و همبستگی مشاهده می‌شود.
برای کالیگرافی (Calligraphy) اسامی و معانی متعددی مانند هنر زیبانویسی، نقاشی‌خط و… متصور شدند. این واژه که ریشه‌ای یونانی دارد از کنار هم قرار گرفتن (kallos)به معنای زیبایی و (graphein) به معنای نوشتن تشکیل شده است. به طور کل کالیگرافی را می‌توان هنر در کنار هم قراردادن حروف و کلمات به شیوه‌ای هوشمندانه، هماهنگ و ماهرانه دانست که با نقاشی و خوشنویسی پیوند خورده است. در این هنر خاص، بیش از هر چیز جنبه دیداری خط موردتوجه است. هنر کالیگرافی باید قادر باشد با چشمان بینندگان ارتباط برقرار کند. کالیگرافی مخاطب را با تلفیقی از هنر سنتی و مدرن امروزی آشنا کرده و هنرمند را در عرصه وسیعی از نوگرایی قرار داده تا بتواند با تکنیک‌های خلاقانه‌ای که در این مسیر تجربه می‌کند به نوآوری و شکل‌گیری این شیوه بپردازد و حتی این شیوه را با رعایت فرم و مفهوم عینی با سبک‌های انتزاعی سوق دهد. پدیدآورندگان نقاشی‌خط، در جستجوی زبان و بیانی همه‌فهم و جهانی برای هنر خوشنویسی و آثار خویش‌اند. پدیدآورندگان نقاشی‌خط بر این باورند که می‌توان با استفاده از دانش بصری و شناخت ویژگی‌های دیداری و تصویری انواع خوشنویسی و بهره‌گیری از خواص رنگ‌ها، آثاری پدید آورد که بتواند انتقال احساسات و اندیشه‌های هنرمند به مخاطبانش را فارغ از محدودیت‌ها و گوناگونی زبان و خط در هر کجای جهان ممکن سازد.
مهم‌ترین دلیل جذابیت این هنر بحث زیبایی ظاهری آن است در کنار دارای مفهوم بودن عبارت. در ادبیات فارسی به واسطه حفظ زبان فارسی و خط است که ما می‌توانیم با اندیشه‌های بلند و حکیمانه شعرای قرن‌های گذشته همچون حافظ، سعدی، مولانا، نظامی و… ارتباط برقرار کنیم. دیدن آثار خوشنویسی و کالیگرافی منجر به آگاهی و آشنایی بیشتر عموم از ادبیات و شعر فارسی شده و باعث می‌شود آنان به تمامیت زبان و ادبیات فارسی پی ببرند. کالیگرافی و خوشنویسی یکی از ریشه‌های اصلی زبان فارسی است و به‌عنوان یک شکل زیبا و هنری از زبان فارسی برخوردار است. باتوجه‌به اینکه خوشنویسی و کالیگرافی بر اساس قواعد و اصول خاص خود نگارش می‌شوند واجب است که در نگارش آنها دقت و ظرافت لحاظ شود. این به معنای دقت و صحت در استفاده از زبان فارسی و نگارش کلمات و جملات است. این دقت در خوشنویسی می‌تواند به حفظ زبان و ادبیات فارسی کمک کند. از طرفی دیگر با استفاده از این هنر می‌توان آثار ادبی قدیمی را به طور دقیق و زیبا بازسازی کرده و در اختیار نسل‌های آینده قرار داد. این کار باعث حفظ و آرشیو آثار و جلوگیری از فراموشی و فرسودگی آنها می‌شود.
دکور هنری
در لاین دکور هنری خانه خلاقیت طاقه چیان شما نظاره‌گر تابلو های کالیگرافی، نقاشی، حجم و مجسمه، قالیچه، کوسن و مبل هستید. چینش و ترکیب حروف و نقوش؛ همچنین ریخت‌شناسی کلمات و بررسی تناسب آنها با معنا، جز لاینفک نگـاه و طراحی‌های دکـوراتیو خانه خلاقیت طاقه چیان است. ما معتقدیم “همه چیز نیاز به طراحی دارد” چرا که فارغ از جنس و متریال مصرفی و کاربرد آن؛ ارزش واقعی کالای طراحی شده، به هنر، اندیشه و زمانی است که برای آن صرف می‌شود.
در ادامه این مقاله از لاین دکور هنری چندین محصول از تابلو ها و کوسن‌های کالیگرافی شده برند طاقه چیان را معرفی و داستان طراحی هر کدام از آنها را برایتان شرح می‌دهیم.
متصل
جان منست او هی مزنیدش
آن منست او هی مبریدش
آب منست او نان منست او
مثل ندارد باغ امیدش
باغ و جنانش آب روانش
سرخی سیبش سبزی بیدش
متصلست او معتدلست او
شمع دلست او پیش کشیدش
کار متصل با غزلی از شاعر بزرگ مولانا در بخش دکور هنری برای دو محصول تابلو و کوسن طراحی و اجرا شده است. بسیاری این غزل مولانا را به درگیری مریدان با شمس ارتباط می‌دهند که بدخواهان شمس از ارتباط مولانا با شمس بسیار ناراحت شده بودند و درگیری‌هایی بین مریدان و شمس سر می‌گیرد که در نهایت به ترک شمس از این دیار منجر می‌شود. جدای از این تفاسیر مطالعات نشان داده که حضرت مولانا برای اشخاص یا قشر خاصی شعر نسروده‌اند؛ بلکه غزلیات و عرفان ایشان متعلق به همهٔ اقشار و اشخاص است و هر کس با هر سطح از آگاهی و عرفان، تفسیر و توصیف متفاوتی از اشعار مولانا ارائه می‌دهد و چقدر زیباست که با یک غزل هر شخصی با روحیات خاص خودش و ارتباطش با معنا و مفهوم این غزل و دلدادگی خودش را بیان می‌کند.
ابیات بالا تصویری را در ذهن انسان نقش می‌زند که گویی فردی در آماجی از حملات و نگاه‌ها و برخوردهای خشن گرفتار شده و با در آغوش گرفتن خودش از این تنش‌ها محافظت می‌کند و نگاهی روبه‌بالا دارد. کالیگرافی حروف این غزل و استفاده از رنگ‌های تیره و روشن نوعی تضاد مابین سیاهی و سفیدی را نشان می‌دهد. گلبرگ‌های طلایی در فرمی شبیه به زره یا نیام دشنه نیز اشاره به مادیات و سرمایه‌های زمینی دارد که مدام در حال احاطه‌کردن انسان برای بقا هستند.
رها مکن
مرا دگر رها مکن
مرا از این ستاره‌ها جدا مکن
نگاه کن که موم شب به راه ما
چگونه قطره قطره آب می شود
تابلو رها مکن با شعری از فروغ فرخزاد اثر دیگری از خانه خلاقیت طاقه چیان در لاین دکور هنری است. فروغ فرخزاد در بین اهالی هنر و ادب شاعری هنجارشکن، در زمینه های ادبی، اجتماعی و فمنیستی می شناسند. او چهره‌ای شاخص و تواناست که بررسی‌های محتوایی و فرمی و زبانی در شعر او هر کدام بررسی و تحلیلی عمیقی را می‌طلبد. اتفاق اصلی حس شعر در مرکز تابلو و به خصوص در نوع دیزاین و حس قفل شدگی تن اسب ها به تصویر کشیده شده و به همین دلیل رنگ شعر نیز از بدن اسب زیرین انتخاب شده است. شعر در خط پایانی با این ابیات اتمام می یابد:
به روی گاهواره های شعر من نگاه کن
تو می دمی و آفتاب می شود
بدین منظور برای پشت اسب ها از ورق طلا استفاده شده است تا حس درخشندگی و نور زندگی را القا کند.
خمار مستی
همه عمر برندارم سر از این خمار مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی
تو نه مثل آفتابی که حضور و غیبت افتد
دگران روند و آیند و تو همچنان که هستی
طرح خمار مستی که برای لاین دکور هنری برند طاقه چیان و محصولاتی چون کوسن و تابلو طراحی شده است، در آن از کالیگرافی غزل زیبای سعدی و تصویری از رقص سماع استفاده شده است. سَماع در لغت به معنی شنیدن، شنوایی و آوای گوش‌نواز است. در اصطلاح صوفیان سماع به معنی خواندن آواز یا ترانه عرفانی است. رقص سماع یک نوع رقص سنتی ایرانی است که در برخی مناطق ایران مانند خراسان، مازندران و گیلان رایج است. در این رقص افراد با یکدیگر در دایره‌های کوچکی قرار می‌گیرند و به همراه موسیقی سماع به رقص می‌پردازند. سماع نوعی موسیقی سنتی ایرانی است که با استفاده از سازهایی مانند دف و تنبک نواخته می‌شود. سماع در اصطلاح صوفیه گوش دل فرو داشتن به اشعار و الحان و نغمه‌ها و آهنگ‌های موزون است، در حال جذبه و بی‌خودی یا همان خمار مستی! و این غزل سعدی از همان نخست سخن از تسلیم و سرسپردگی جاودانه به عشق است.
