مقدمه
به راستی که شیراز شهر عشاق، شعر، طرب و شاعری است. شهری سرشار از شور و شوق برای شیدایی آن هم در هوای لطیف اردیبهشت و سرمستی عطر بهارنارنج. نیمه بهار یعنی روز پانزدهم اردیبهشت ماه به روز شیراز اختصاص داده شده است. همچنین در این روز یکی از کهن ترین جشن های باستانی ایرانی به نام جشن بهاربد یا میانه ی بهار برگزار می شود. شیراز شهری با قرن ها فرهنگ یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی، ادبیات و شعر ایران محسوب می شود و بسیاری از شاعران بزرگ و برجسته ایرانی مانند حافظ، سعدی و … را در دامان خود پرورش داده که آثاری بسیار ارزشمند از خود به جای گذاشته اند. در این مقاله به مناسبت روز شیراز و با نگاهی به اشعار خواجه حافظ شیرازی به معرفی آثار خانه خلاقیت طاقه چیان برگرفته از اشعار این شاعر بزرگ می پردازیم.
روز شیراز
روز شیراز مراسمی است که به منظور گرامیداشت فرهنگ و تاریخ شهر شیراز در ایران برگزار می شود. شیراز با داشتن تاریخ باستانی، فرهنگ غنی، آثار با ارزش تاریخی و معماری و طبیعت زیبای خود و همچنین پرورش شاعران بزرگی چون حافظ شیرازی یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری در ایران به خصوص در اردیبهشت ماه است. تمام این ویژگی ها سبب آن شد که در تقویم ایران یک روز به نام شیراز، به پاس زیبایی ها، ادبیات، فرهنگ و هنر این دیار ثبت شود. این مراسم شامل فعالیت های مختلفی از جمله نمایشگاه های فرهنگی، موسیقی و رقص و … است و در این روز مردم شیراز همراه با گردشگران بالن های رنگی را بر فراز آسمان این شهر به پرواز در می آوردند.
جشن بهاربد
جشن بهاربد یکی از کهن ترین جشن هایی است که در ایران باستان برگزار می شد. در زمان های گذشته تقویم به شیوه امروزی نبود. بنابر ضرورت زندگی مردم کشاورز و دامدار و پدیده های اقلیمی هر سال به 6 بخش تقسیم می شد که هر کدام از آن ها را «گاهنبار» یا «گهنبار» بـه‌معنای گاه و زمان بـه بار رسیدن و برپایی مهمانی همگانی می نامیدند. گاهنبار اول، میدیوزرم بـه‌معنای میانه ی فصل سبز یا میانه ی بهار اسـت؛ این روز، چهل و پنجمین روز از سال بـه شمار می رود کـه برابر با ۱۵ اردیبهشت اسـت. در این زمان، گیاهان رشد می کنند، کشاورزی رونق پیدا می کند و طبیعت ایران در اردیبهشت به اوج زیبایی خود می‌رسد. زرتشتیان نیز معتقد هستند که در این گاهنبار، آسمان توسط خدا آفریده شده بود. در واقع، این روز را مصادف با روزی می دانند که نماینده خدا بر زرتشت ظاهر شد، او را به انجمنی در کرانه رود دائیتی برد و اهورامزدا رسالتش را به او ابلاغ کرد.
حافظ شیرازی
خواجه حافظ شیرازی از بزرگترین شاعران و غزل سرایان فارسی است که در سده هشتم میلادی در شیراز شهر عاشقان به دنیا آمد. در بیشتر اشعار حافظ موضوعات عاشقانه به عنوان محوری برای بیان احساسات و ارزش های اخلاقی و انسانی با استفاده از زبانی ساده و بیانی صریح، به کار گرفته شده است. آثار حافظ شیرازی تا به امروز به عنوان یکی از مهم ترین و برجسته ترین آثار ادبیات فارسی شناخته شده و نه تنها در ایران بلکه در سراسر نقاط جهان همواره به عنوان نمونه بارزی از زیبایی و عمق ادبیات فارسی مورد توجه قرار گرفته اند. بسیاری از آثار خانه خلاقیت طاقه چیان نیز با الهام از شعر های حافظ شیرازی طراحی و تولید شده اند که در ادامه به معرفی این آثار و اشعار به کار رفته در آن و چگونگی شکل گیری طرح ها می پردازیم.
چرخ کبود
غلام همت آنم که زیر چرخ کبود
ز هر چه رنگ تعلق پذیرد آزادست
کالیگرافی اشعار نوعی هویت آثار خانه خلاقیت طاقه چیان محسوب می‌شود که به شیوه‌ها و سبک‌های متفاوتی نیز ارائه شده است. در طرح چرخ کبود طراح خطوط نستعلیق را به شیوه‌ای طراحی کرده تا شما را دچار چالشی عجیب کند که بیایید و با همدیگر پیدا کنیم این نوشته‌ها متعلق به کدام شعر است. همانند بازی پازل اما با این تفاوت که کشف هر تکه از این پازل شما را وارد دنیای جدید و جادویی شعرها می‌کند. استفاده از رنگ رمزآلود بنفش و لاجوردی نیز به روشنی الهام گرفته‌شده از کلمه چرخ کبود است و ترکیب آن در کنار رنگ خاکی به موجب اصالتی که این رنگ به اثر می‌افزاید. تکرار حرف واو به صورت دایره‌ای شکل تداعی‌کننده خورشید است و اسب‌های خیالی این اثر نیز توصیفی از مخلوقی نجیب است که بنا بر گفته حافظ هیچ تعلقی جز مهر بر او حاکم نشده است. طرح چرخ کبود به موجب استقبال فراوان همراهان برند طاقه چیان بر محصولات متنوعی چون تابلو، کوسن، کت زنانه و شال و پوشت مردانه نقش بسته است.
هیچ
صبحدم مرغِ چمن با گلِ نوخاسته گفت
ناز کم کن که در این باغ، بسی چون تو شکفت
گل بخندید که از راست نرنجیم ولی
هیچ عاشق سخنِ سخت به معشوق نگفت
جلیقه دورو هیچ
این شعر حافظ در طراحی چندین محصول از خانه خلاقیت طاقه چیان به کار رفته است. جلیقه‌های دورو هیچ یکی از این محصولات هستند. در طراحی جلیقه‌های هیچ از ترکیب رنگ‌های بهاری چون سبز و سرخابی استفاده شده است که در کنار رنگ سرمه‌ای ترکیب رنگی گیرا و چشم‌نوازی را پدید می‌آورد. این جلیقه‌ها دورو بوده و یک سمت آن طرح دار و سمت دیگر بدون طرح است. در سمت طرح دار جلیقه‌ها کلمه هیچ در شمایل پرنده طراحی شده که در طرح کلی پارچه این پرنده‌ها به صورت زوج در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و گویی مکالمه میان مرغ و گل در شعر حافظ میان آن دو پرنده در حال انجام است.
شال دورو هیچ
محصول دیگر شال‌های هیچ با دو ترکیب رنگی هستند. این شال‌ها دورو بوده و در دو طرف کار از فرم‌های جدیدی از کلمه هیچ استفاده شده است. در طراحی پشت اثر دو بدن انسانی به چشم می‌خورد با سر و صورتی که از حرف هـ دو چشم فارسی شکل گرفته است. طراح به موجب پیوندهای ناگسستنی که با هیچ‌های اشعار خیام و مولانا داشته در این طرح نماد هیچ را به شکل آدمی به تصویر کشیده که سری پر غرور و دانش دارد و دو چشم حرف هـ چشم‌های آن سر شده‌اند.
زلف
زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم
ناز بنیاد مکن تا نکنی بنیادم
می مخور با همه کس تا نخورم خون جگر
سر مکش تا نکشد سر به فلک فریادم
تاپ زلف یکی دیگر از محصولات خانه خلاقیت طاقه چیان است که کالیگرافی اشعار حافظ در آن به کار رفته است. همان‌گونه که از رنگ‌بندی، تصویرسازی‌ها و طراحی حروف این طرح نمایان است در طراحی این اثر ما به دنبال نگاهی امروزی بوده‌ایم. در واقع ما سعی داشتیم با استفاده از این فرم گرافیکی تصویر به روز و متفاوتی را نسبت به کلیشه‌ها و پیوندهای ذهنی‌مان از مینیاتور و عشق‌های اسطوره‌ای لیلی و مجنون یا شیرین و فرهاد ارائه کنیم. در عین حال در کنار مدرن بودن استفاده از فرم‌های هندسی طاق مانند و نوع لباس شخصیت‌های طرح همان حال و هوا و فرمت گذشته را در ذهن تداعی می‌کند و پرواز پریشان‌حالی عاشق داستان را در جستجوی وصال یار به تصویر می‌کشد.
خورشید مهر
ده روز مهر گردون افسانه است و افسون
نیکی بجای یاران فرصت شمار یارا
خورشید مهر یا همان میترا نام یکی از روسری‌های دورو از برند طاقه چیان است. خورشید در فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف با نمادهای گوناگونی به کار رفته است. در فرهنگ پارسی خورشید نماد نور و روشنایی است، به این واسطه در طراحی این روسری از رنگ زرد به عنوان نمادی از نور و خورشید استفاده شده است. کالیگرافی این طرح که شعری از حافظ شیرازی است به صورت دایره‌ای شکل که تداعی‌کننده خورشید است طراحی و اجرا شده است. مهر، میترا یا میثره، از ایزدان باستانی هندو ایرانی پیش از روزگار زرتشت است که معنای پیمان دوستی نیز می‌دهد و نمادش خورشید است. چنانچه حافظ نیز در شعر خود اشاره می‌کند که به واسطه زندگی کوتاه در این دنیا، نیکی کردن در حق دیگران را باید غنیمت شمرد، بنابراین در میان کالیگرافی دایره‌ای شکل این طرح دو دست که به یاری یکدیگر می‌آیند طراحی شده است.
خسرو شیرین
سحرم دولت بیدار به بالین آمد
گفت برخیز که آن خسرو شیرین آمد
این شعر حافظ در طراحی شالی به نام خسرو شیرین محصولی از خانه خلاقیت طاقه چیان به کار رفته است. جهان پیرامون ما به وفور دارای اشارات و رمز و رموز گوناگون است. عینک همان‌گونه که در بیشتر مواقع به نمان نمادی از تفکر و روشنفکری به کار می‌رود، در هنر و ادبیات اغلب اوقات به عنوان نشانه‌ای از جهل، کورکورانه رفتار کردن و یا بی‌قید و شرط مقلد رفتار و کردار کسی بودن است. انتخاب عینک در طراحی این شال نیز مطابق با این شعر حافظ اشاره به نگرش‌ها و مدل‌های ذهنی دارد که چشم خود را بر حقیقت‌ها می‌بندند و عملاً اشاره به طلوع صبحی دارد که کافی است چشم دل را باز کنیم و به اطرافمان شیوه دیگری بنگریم تا آن شهریاری که چشم انتظارش هستیم را بتوانیم ببینیم و خوشبختی و سعادت را به گونه‌ای دیگر در زندگی خود لمس کنیم. در رنگ‌بندی این شال نیز از رنگ‌های سحرآمیز و پر رمز استفاده شده است.
